Gần đây @boundless_xyz có nhiều động thái, khiến tôi cảm thấy như trở lại năm ngoái. Năm ngoái là năm tôi quan tâm nhất đến ZK, mặc dù đó là năm của câu chuyện BTC, nhưng lúc đó ZK trên BitVM vẫn có tiếng nói (mặc dù là opZK😂). Lúc đó @RiscZero và @SuccinctLabs đã đi hai con đường hoàn toàn khác nhau, R0 chọn cách phát triển ứng dụng mạnh mẽ, xây dựng một cộng đồng hợp tác. Trong khi SP1 chọn đi theo ETH, tiên phong đưa ra giải pháp ZKRollup khả dụng - RSP, nói thật, hiệu quả rất rõ rệt, nhiều L2 đã áp dụng RSP hoặc phiên bản sửa đổi của RSP, mặc dù sau đó R0 đã theo kịp để ZK hóa Layer2 OP, nhưng sự chú ý chỉ kéo dài một thời gian ngắn. (Nói chính xác là cuộc đua Layer2 đã kết thúc, mọi người nhận ra Layer2 chỉ đơn giản là một dịch vụ SaaS 3000u mỗi tháng.) Hiện tại R0 và SP1 cũng đang đi theo hai phong cách hoàn toàn khác nhau. Succinct chọn tập trung vào thương hiệu của mình, sản phẩm thì thứ yếu, việc xây dựng tên tuổi mới là điều quan trọng. R0 thì chọn lùi về phía sau, toàn lực hỗ trợ Boundless của mình, vì vậy hiện tại hầu hết các hoạt động đều xoay quanh Boundless. Về vấn đề huy động vốn thì không có gì đáng nói, vài ZKVM này đều là những dự án hàng đầu, và tổng hợp lại tốc độ rất nhanh (tất nhiên, còn nhiều ZKVM khác như nexus, zkm, lita, bla bla bla, sẽ nói sau). Và nhìn chung, Boundless thực sự giống như một gói phần mềm sinh thái, từ trên xuống dưới bao gồm một loạt sản phẩm, giúp các nhà phát triển dễ dàng hoàn thành việc xây dựng nội dung của mình, từ dịch vụ chứng minh, các hợp đồng xác thực trên các chuỗi khác nhau, các chương trình ZK liên quan, đến lớp thực thi, v.v. Nhưng, nói thẳng ra, hai công ty R0 và SP1 vẫn chủ yếu tập trung vào mạng lưới tính toán mà họ cung cấp ra bên ngoài, điều này thực sự cũng là cốt lõi của ZK, vì vậy hai bên trong tương lai cũng sẽ cạnh tranh vũ trang vì mô hình kinh tế và mức độ tham gia của mạng lưới tính toán này. Do đó, nói thẳng ra, cách tốt nhất để tham gia vào các dự án thuộc hệ ZKVM là trở thành một phần của mạng lưới tính toán, tức là chạy nút (nút GPU thì quan trọng hơn). Nhưng nói đi cũng phải nói lại, các trường hợp sử dụng ZKVM vẫn xoay quanh tính đơn giản, trong hầu hết các trường hợp đều là để chứng minh những thứ khó tính toán trên chuỗi, những điều phổ biến có thể là đọc và ghi dữ liệu giữa các chuỗi, hoặc cơ chế đảm bảo như Rollup. Những thứ này có vẻ quá xa vời với người tiêu dùng, hy vọng trong tương lai sẽ có nhiều tình huống gần gũi hơn với người tiêu dùng. (Có thể RWA có nhu cầu mạnh mẽ về điều này... nhưng việc phi tập trung hóa RWA thì có vẻ hơi kỳ lạ...) Tôi luôn nghĩ rằng ZK là một công nghệ rất kỳ diệu và thú vị, chỉ tiếc rằng trong môi trường hiện tại, nó cần một cơn gió lớn để được công nhận, nhưng tôi vẫn kiên định tin tưởng vào tương lai của ZK (không nhất thiết phải trong Web3).