Er is de laatste tijd veel te doen over ETH L2 versus alt L1. Dus hier is een rommelige, ongefilterde brain dump over schaalbaarheid, afwegingen en hoe ik de huidige staat van zaken zie: Laten we hier beginnen: Ethereum is traag. Het is duur. Het is niet ideaal voor de meeste toepassingen. En eerlijk gezegd, dat is het al een tijdje niet meer. Daarom hebben we alt L1's zoals Solana, Avalanche, Polygon PoS en anderen. Ze bestaan omdat Ethereum niet snel genoeg kon schalen. En tot hun eer, ze zijn snel. Ze zijn goedkoop. Maar geen van hen komt daar zonder iets op te offeren. Elke L1 die beweert "beter" te zijn dan Ethereum, maakt in feite gewoon een andere afweging. Meestal komt het neer op het draaien van minder validators, of het overslaan van volledige verificatie door elke node. Soms betekent het dat er hogere hardware-eisen zijn, zodat minder mensen zelfs een node kunnen draaien. Dat leidt tot lagere decentralisatie, zelfs als de keten soepel en snel aanvoelt. Maakt dat ze slecht? Niet per se. Als je een game of een sociale app bouwt, heb je dan echt Ethereum-niveau decentralisatie nodig? Waarschijnlijk niet. Veel apps hebben simpelweg geen "bank-grade" beveiliging nodig. Ze hebben goedkope kosten, snelle bevestigingen en eenvoudige gebruikersstromen nodig. Dus in dat opzicht zijn alt L1's volkomen geldig. Ze ruilen een beetje decentralisatie en beveiliging in voor veel meer bruikbaarheid. En voor veel gebruiksgevallen is dat de juiste keuze. Laten we nu het over L2's hebben. L2's streven ernaar het beste van beide werelden te krijgen: Beveiliging en decentralisatie van Ethereum plus schaalbaarheid. Het hele idee is om transacties off-chain te verwerken (goedkoop + snel), en ze vervolgens samen te voegen en op Ethereum te verifiëren (veilig + gedecentraliseerd). Neem iets als Polygon zkEVM, het bundelt een aantal transacties, genereert een ZK-bewijs en stuurt dat bewijs naar Ethereum voor validatie. Voor gebruikers voelt het snel en betaalbaar aan. Voor ontwikkelaars is het gewoon EVM, dezelfde tools, dezelfde wallets. En onder de motorkap doet Ethereum het zware werk, verifiërend dat de batch legitiem is. Als het bewijs niet klopt, wordt het niet gefinaliseerd. Wat hier krachtig is, is dat ZK-technologie niet afhankelijk is van sociale vertrouwen - het is wiskunde. Als Ethereum het bewijs niet goedkeurt, is het game over voor die batch. Dat is wat ZK-rollups zo veelbelovend maakt: Je krijgt Ethereum-niveau beveiliging Je behoudt EVM-compatibiliteit Je krijgt echte schaalbaarheid Maar hier is de catch: niets hiervan is nog perfect. Alle grote L2's zoals Arbitrum, Optimism, Base, Scroll, Polygon zkEVM hebben nog steeds zijwieltjes. Ze zijn upgradeerbaar via multisig. Er zijn gecentraliseerde sequencers. Sommigen hebben vertrouwde provers. Waarom? Omdat de technologie nog steeds in ontwikkeling is. We zijn nog niet in de fase van "instellen en vergeten". Er zijn bugs om op te lossen, functies om te lanceren, hoeken om glad te strijken. De meeste teams hebben roadmaps om deze machten te verminderen, gecentraliseerde controle af te bouwen, sequencers gedecentraliseerd te maken, en de upgradebaarheid te beperken tot on-chain bewijsbare bugs. Maar we zijn er nog niet volledig. Dus ja, L2's hebben risico's. Net zoals alt L1's risico's hebben. Geen magische keten. Geen gratis lunch. Alles heeft afwegingen. De sleutel is te weten welke afwegingen zinvol zijn voor jouw gebruiksgeval. Dat is waar het gesprek over schaalbaarheid over zou moeten gaan, niet tribalism.