Ethereum Dencun Yükseltmesi: EIP-4844 ile Ölçeklenebilirliğin Kilidini Açılıyor

Akıllı sözleşmeler ve merkeziyetsiz uygulamalar (DApp’ler) için önde gelen platformlardan biri olan Ethereum, ilk günden bu yana kitlesel olarak benimsenmesini engelleyen çok önemli bir engelle karşı karşıya kaldı: Ölçeklenebilirlik. Kullanıcı sayısı ve ağ etkinliği arttıkça, işlem hızları yavaşlar ve gas ücretleri hızla yükselir, bu da işlemlerin yoğun olduğu dönemlerde yaygın kullanımı zorlaştırır. Bununla birlikte, yaklaşan Ethereum Dencun yükseltmesi, çok sayıda Ethereum İyileştirme Önerisinin (EIP’ler) tanıtılmasıyla umut vadediyor. Bu çığır açan önerilerden biri de EIP-4844.

Proto-Danksharding olarak bilinen EIP-4844, işlem maliyetlerini önemli ölçüde azaltmayı ve genel veri hacmini artırmayı vaat ediyor. Ethereum Dencun yükseltmesinin bunu nasıl başaracağını merak ediyor musunuz? 13 Mart 2024’te yapılması planlanan Ethereum Dencun yükseltmesi hakkında, Proto-Danksharding’i ayrıntılı olarak incelemekten bunun Ethereum ağı için nasıl daha fazla ölçeklenebilirlik anlamına geleceğini anlamaya kadar bilmeniz gereken her şeyi burada bulabilirsiniz.

Ethereum Dencun Yükseltmesi Nedir?

Ethereum’un yol haritasındaki “Surge” yükseltmesinin uzun zamandır beklenen bir parçası olan Ethereum Dencun yükseltmesi, ağın ölçeklenebilirlik zorluklarını ele alıyor. Bu zorluklar arasında işlem hacmi ve veri yönetimindeki darboğazlar yer alıyor. Daha önce gelen Birleşme ve Ethereum Shanghai yükseltmelerinde olduğu gibi, Dencun yükseltmesi de çeşitli EIP’ler getiriyor ve EIP-4844 bunların arasında en dikkat çeken yükseltme olarak öne çıkıyor.

Proto-Danksharding’in başını çektiği Ethereum Dencun yükseltmesi, Ethereum için heyecan verici olasılıkların kilidini açıyor. Bunlar arasında aşağıdaki avantajları sayabiliriz:

• Daha Hızlı İşlem: Yıldırım hızında merkeziyetsiz finans (DeFi) işlemlerini veya neredeyse anlık değiştirilemez token (NFT) alımlarını hayal edin. İşlemlerin daha hızlı olması, daha fazla kullanıcı ve geliştirici çekerek herkes için canlı bir ekosistem oluşturur.

• Daha Düşük Ücretler: Proto-Danksharding sayesinde ücretlerde önemli düşüşler olacak ve kullanıcılar artık fahiş gas ücretleri ödemek zorunda kalmayacağından Ethereum herkes için daha erişilebilir hale gelecektir.

• Daha Fazla Ölçeklenebilirlik: Sharding (parçalama) için çerçevenin sunulmasıyla birlikte, ana akım tarafından benimsenmeye hazır olan, daha ölçeklenebilir ve uyarlanabilir bir Ethereum sağlamaya yönelik gelecekteki geliştirmeler için yol açılmış oldu.

EIP-4844 Proto-Danksharding Nedir?

Ethereum meraklıları arasında Proto-Danksharding olarak da bilinen EIP-4844, Ethereum blok zincirinin shard adı verilen daha küçük, paralel işlem birimlerine bölündüğü tam sharding hedeflerine doğru ilerlemeyi temsil eder. Proto-Danksharding tam anlamıyla bir sharding olmasa da veri bloblarını getirerek temel altyapının oluşturulmasına yardımcı olur. Bu veri blobları, hacimli işlem verileri için geçici depolama konteynerleri olarak hareket eder. Bu bloblar, temel bilgilerin işlenmesi için alan ve ağ bant genişliği açmak amacıyla zincir dışında depolanır.

EIP-4844’e Derinlemesine Bir Bakış: Dencun’un Ana Önerisi

Sanılanın aksine Proto-Danksharding, Ethereum Vakfı’nın Ethereum’u ölçeklendirmeye yönelik ilk girişimi değildir. Durum kanalları ve plazma gibi daha önceki çözümler bir miktar rahatlama sağladı, ancak düşük likidite ve sezgisel etkileşimlerden çok karmaşık bulmacalar gibi hissettiren kullanıcı deneyimleri gibi sınırlamalarla karşılaştı. Ayrıca, bu önceki yaklaşımlarda merkeziyetsizlik ve güvenlik arasında denge kurma ile ilgili endişeler ortaya çıktı. Neyse ki Proto-Danksharding, daha kapsamlı ve verimli bir çözüm sunarak bu çabaların üzerine inşa edilmiştir. Karmaşık yan zincirlere olan ihtiyacı ortadan kaldırır ve bunun yerine, işlemleri zincir dışında işlerken kritik verileri ana Ethereum zincirinde güvende tutan güçlü bir ölçeklendirme tekniği olan rollup’ları kullanır. Bu yenilikçi yaklaşım birçok önemli avantajı da beraberinde getirmektedir:

İşlem Hacminde Artış

Proto-Danksharding, işlemlerin paralel olarak işlenmesini sağlayarak Ethereum ağının bir saniyede gerçekleştirdiği işlem kapasitesini önemli ölçüde artırır. Blok zinciri uzmanlarına göre, EIP-4844’ün ağın kapasitesini saniyede 15 işlemden yüzlerce işleme çıkararak bekleme sürelerini önemli ölçüde azaltması ve genel kullanıcı deneyimini iyileştirmesi bekleniyor. Bu, bir zincirleme etkisi yaratarak işlemlerin daha hızlı ve genel ağ kullanımının daha sorunsuz olmasını sağlayabilir.

Gas Ücretlerinde Düşüş

Yüksek gas ücretleri genellikle günlük kullanıcılar ve geliştiriciler için bir giriş engeli oluşturur. Proto-Danksharding’in işlemleri zincir dışında işlemesi, her bir işlem için gereken hesaplama çabasını önemli ölçüde azaltarak ücretlerde çarpıcı düşüşlere yol açabilir. Bu, Ethereum ekosistemini daha geniş bir kitleye açabilir ve onu günlük kullanıcılar ve geliştiriciler için daha erişilebilir hâle getirerek daha geniş çaplı bir benimsemeyi ve yeniliği teşvik edebilir.

Güvenlik ve Merkeziyetsizliğin Sürdürülmesi

Durum kanalları ve plazmanın aksine, Proto-Danksharding temel merkeziyetsizlik ilkesinden ödün vermez. Temel verileri ana Ethereum zincirinde güvende tutarak ağın bütünlüğünü ve sağlamlığını korur. Ek olarak, rollup tasarımı kriptografik kanıtlar aracılığıyla ana zincirin güvenliğini uygulayarak işlemlerin zincir dışında işlense bile doğrulanabilir ve değiştirilemez kalmasını sağlar.

Sürdürülebilir Ölçeklenebilirlik

Verimli veri işleme ve kaynak kullanımı için tasarlanan Proto-Danksharding, sharding fikrini veri blobları ile başlatarak gelecekteki iyileştirmeler ve geliştirmeler için zemin hazırlar. Bu, kullanıcı etkinliği ve ağ talebi zaman içinde artmaya devam ettikçe Ethereum’un ölçeklenebilirliğini korumasının yolunu açarak bu lider platform için DApp’ler ve DeFi alanında sürdürülebilir bir geleceği garanti eder.

Ethereum Dencun Yükseltmesinin Beş Ana Direğinin Ayrıntılı Açıklaması

Ethereum Dencun hakkındaki muhtemel endişelerden biri de ilgili EIP’lerin sayısıdır. EIP-4844’ü daha önce ele almıştık, bu nedenle burada yaklaşan Ethereum yükseltmesinin bir parçası olan diğer EIP’lerin kısa bir özetini sunacağız.

EIP-1153: Forkless Frontier

EIP-1153, yükseltmelerin sert çatallara gerek kalmadan gerçekleşmesine olanak tanıyarak daha yumuşak geçişler sağlamayı ve ağ istikrarını korumayı vaat eder.

Bilgisayarınızı yeniden başlatmadan yazılımı yükselttiğinizi düşünün. “Forkless Frontier” olarak da adlandırılan EIP-1153’ün özü budur. Daha önce, Ethereum’da değişiklik yapmak için ağı iki versiyona bölen sert çatallanmalar gerekiyordu. Bu yıkıcı bir durum oluyordu ve 2016’da DAO çatallanmasında gördüğümüz gibi geçici bir istikrarsızlığa yol açabiliyordu. EIP-1153, değişikliklerin çatallanmadan kademeli olarak uygulanmasına olanak tanıyan yeni bir yükseltme mekanizması getirir. Bu yaklaşım, ağ istikrarını artırırken kesintileri en aza indirir.

EIP-4788 ve “State Receipts Vouchering” Mekanizması

EIP-4788 fikir birliği ve gerçekleştirme katmanları arasındaki iletişimi geliştirerek genel ağ verimliliğini ve güvenliğini artırır.

Ethereum ağı iki katman üzerinde çalışır: Fikir birliği (doğrulama) ve gerçekleştirme (işlemlerin işlenmesi). Bu katmanlar arasındaki iletişim verimli çalışma için çok önemlidir. EIP-4788, “State Receipts Vouchering” şeklinde anılan ve işlemlerle ilgili temel bilgileri içeren kuponlar oluşturarak iletişimi geliştiren bir mekanizma getirir. Bu kuponlar bilgi yükü açısından daha hafif ve tam durum verilerinden daha verimlidir, daha hızlı iletişim sağlar ve fikir birliği katmanı üzerindeki iş yükünü azaltırlar. Bu, belgenin tamamı yerine bir özet göndermeye benzer, zaman ve kaynak tasarrufu sağlar.

EIP-5656 ve MCOPY İşlem Kodu

EIP-5656, akıllı sözleşmelerin performansını artıran ve sonuçta daha hızlı ve daha verimli çalışmalarını sağlayan yeni bir bellek kopyalama talimatı sunar.

Akıllı sözleşmeler, Ethereum uygulamalarının programlanabilir yapı taşlarıdır. EIP-5656, akıllı sözleşmelerin bellek işlemlerini ele alma biçimini optimize eden “MCOPY” adlı yeni bir işlem kodu sunar. Bu kulağa fazla teknik gelebilir, ancak esasen akıllı sözleşmelerin verileri daha verimli bir şekilde kopyalayabileceği anlamına gelir. Bu da daha hızlı uygulama, daha düşük gas maliyetleri ve nihayetinde daha verimli ve uygun maliyetli akıllı sözleşmeler anlamına gelir.

EIP-6780 ve SELFDESTRUCT Gas Ölçümü

EIP-6780, “SELFDESTRUCT” fonksiyonu için gas ölçümünü revize ederek, kendini imha işlemiyle ilişkili gas maliyetlerinin doğruluğunu sağlar.

Gas maliyetlerini yönetmek, özellikle de “SELFDESTRUCT” fonksiyonunu kullanan akıllı sözleşmelerde zor olabilir. EIP-6780’den önce, bu fonksiyon için gas maliyetleri, sözleşmenin kendi kendini imha ettikten sonraki durumuna ilişkin varsayımlara dayanmaktaydı. Bu durum, hatalı hesaplamalara ve saldırganların bu fonksiyonu kötüye kullanarak bir akıllı sözleşmeyi iki kez çalıştırıp varlıkları çaldıkları “reentrancy” saldırıları gibi güvenlik açıklarına yol açabiliyordu. EIP-6780’in kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, akıllı sözleşmenin kendini imha etmeden önceki durumuna bakılmaksızın gas maliyetleri doğru bir şekilde hesaplanmaktadır. Bu, akıllı sözleşmelerin güvenliğini güçlendirmekte ve Ethereum ağında sağlam ve güvenli akıllı sözleşmelere doğru önemli bir adımı temsil etmektedir.

2. Katmanların Pozitif Özellikleri

Ethereum Dencun yükseltmesinin özellikle 2. Katman (L2) çözümleri için önemli değişiklikler getirmesi beklenmektedir.

Bu yükseltmenin temel özelliği, rollup’ların bloklara daha ucuz veri eklemesine olanak tanıyan Proto-Danksharding’i içermesidir. Bu işlemlerin varlık gönderme maliyetini düşürmesi ve Ethereum’un daha fazla sayıda işlemi gerçekleştirme kabiliyetini hızlandırması beklenmektedir. Bu, Ethereum’u genel olarak daha çekici bir platform hâline getirdiğinden hem L2 çözümlerinin kullanıcılarına hem de geliştiricilerine yardımcı olacaktır.

Daha spesifik olarak, Dencun yükseltmesinin rollup işlem maliyetlerini on kata kadar azaltması beklenmektedir. Bu azalma, rollup’ların finansal fizibilitesini ve genişletilebilirliğini geliştirerek aracın yeni ve karmaşık uygulamaların hayata geçirilmesi için cazibesini artıracaktır. Ayrıca, yükseltme Ethereum topluluğundaki Polygon (MATIC), Arbitrum, Optimism, COTI Network, Mantle ve Metis gibi çeşitli L2 platformlarına da fayda sağlayacaktır.

Bu platformlar muhtemelen daha iyi performans ve daha düşük maliyetler görecek ve Ethereum’un DApp’ler, DeFi uygulamaları, oyun platformları ve zincir üstü işlemler geliştirmek için lider bir blok zinciri olarak konumunu daha da sağlamlaştıracaktır.

Dencun yükseltmesinin Ethereum’un veri kullanılabilirliğini üç katına çıkarma vaadi, Polygon zkEVM gibi çözümler için özellikle faydalı bir gelişmedir. Bu artışın ZK rollup’ları için veri kullanılabilirliği maliyetini önemli ölçüde düşürmesi ve böylece, bu teknolojilerin karşılaştığı kritik bir zorluğu ele alması beklenmektedir.

Birçok yorumcu bu gelişmelerin Ethereum’u geliştiriciler ve ilgili platformların kullanıcıları için daha cazip hâle getirmesini ve aynı zamanda Solana gibi daha düşük maliyet ve daha yüksek verimlilik hedefleyen diğer 1. Katman (L1) blok zincirlerine karşı rekabet avantajı sağlamasını bekliyor.

Ethereum Dencun’un Olası Etkisi

Geliştiriciler

Proto-Danksharding, Daha az tıkanıklık ve daha düşük ücretler sayesinde geliştiricilere daha karmaşık ve ölçeklenebilir uygulamalar oluşturmaları için kapılar açıyor. Neredeyse anlık uzlaşmalar gerçekleştirilen DeFi protokolleri veya performans sorunları olmayan milyonlarca listelemeye sahip NFT pazar yerleri hayal edin. Dencun yükseltmesi, yaratıcılık olasılıkların kilidini açıyor ve Ethereum ekosisteminde yeniliğe güç veriyor.

DeFi Kullanıcıları

Mevcut maliyetin çok altında ve neredeyse anlık onay ile token takası yaptığınızı, kripto borç verdiğinizi veya getiri toplamaya katıldığınızı düşünün. Proto-Danksharding, daha kullanıcı dostu ve erişilebilir bir DeFi deneyiminin önünü açarak yeni katılımcıların ilgisini çekiyor ve genel benimsemeyi artırıyor.

NFT Yaratıcıları ve Koleksiyoncuları

NFT’lerin daha hızlı ve daha ucuz bir şekilde mint edilmesi, satın alınması ve satılması piyasada devrim yaratabilir. Sanatçılar daha geniş bir kitleye ulaşabilir ve eserlerinden daha verimli bir şekilde para kazanabilirken, koleksiyoncular da daha sorunsuz ve daha uygun fiyatlı bir deneyimin tadını çıkarabilir.

Madenciler ve Doğrulayıcılar

Ödül yapıları ağ değişikliklerine uyum sağlayabilirken, Dencun genel olarak Ethereum ağını güçlendirerek işlem hacmini artırma ve uzun vadeli değer artışı sağlama potansiyelini de beraberinde getirmektedir. Ayrıca, veri bloblarının güvenliğini sağlamaya katılan doğrulayıcılar için yeni fırsatlar ortaya çıkabilir.

Nihayetinde, tüm Ethereum topluluğu bu dönüştürücü ağ güncellemesinden kazançlı çıkacak ve merkeziyetsiz finansa ve daha pek çok alana yön verebilir.

Dencun Yükseltmesi Sonrası Ethereum Yol Haritası

Dencun’un 13 Mart 2024’te yapılması planlanan yükseltmesi, Ethereum’un gelişiminde önemli bir kilometre taşına işaret ediyor. Titiz testler ve topluluk geri bildirimlerinin ardından, Proto-Danksharding’in dönüştürücü potansiyelini ortaya çıkarması ve işlem hacmini önemli ölçüde artırması bekleniyor. Ancak bunun tam sharding’e giden yoldaki ilk birkaç adımdan yalnızca biri olduğunu unutmamak son derece önemlidir. Ethereum yol haritasına hızlı bir bakış bize Ethereum Dencun yükseltmesinin Ethereum’un sharding’e doğru yürüyüşünde önemli bir kilometre taşı olduğunu gösterecektir. Bu yükseltme uygulandıktan sonra, daha fazla teknolojik ilerleme ve yükseltme içeren diğer Surge girişimleri de 2024 yılının geri kalanında uygulanacak, böylece Ethereum daha ölçeklenebilir ve verimli bir ağ olmaya doğru ilerleyecektir.

Ethereum Yol Haritasının Neresindeyiz ve Ethereum İçin Sırada Ne Var?

Ethereum’un Dencun yükseltmesi öncesindeki mevcut durumu itibarıyla, şu anda Ethereum yol haritasında, rollup’lar ve veri parçalama yoluyla ölçeklenebilirlik ile ilgili yükseltmelere odaklanan “Surge” kısmında bulunuyoruz. Ölçeklenebilirlik ile ilgili nihai çözüm henüz gelmediğinden, Ethereum Vakfı’nın Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin ve ekibi tarafından planlanan “Surge” vizyonunu ne zaman gerçekleştirip tamamlayabileceğini yalnızca zaman gösterecek.

Bunu akılda tutarak, Ethereum’un yol haritasını tam olarak uygulamak için hâlâ aşağıdaki aşamalardan geçmesi gerekiyor:

• Scourge (Sansüre direnç, merkeziyetsizlik ve MEV ile ilgili protokol risklerine ilişkin yükseltmeler getirir)

• Verge (Blok doğrulama ile ilgili güncellemelere odaklanır)

• Purge (Hesaplama düğümü çalıştırma maliyetlerinin azaltılması ve protokolü sadeleştirme ile ilgili yükseltmelere bakar)

• Splurge (Yukarıda belirtilen kategorilere uymayan yükseltmeleri ele alır)

Sonuç ve Sonraki Adımlar

Ethereum Dencun yükseltmesi, çığır açan Proto-Danksharding teknolojisi ile Ethereum için heyecan verici bir dönemin sadece başlangıcıdır. Daha hızlı işlemler, daha düşük ücretler ve ölçeklenebilirlikte önemli bir artış vaat eden EIP-4844 ve diğer EIP’lerin uygulanmasının, Ethereum’un nihai hedefi olan tam sharding hedefine ulaşma yolculuğunda yalnızca ilk adım olduğunu unutmamak çok önemlidir. Blok zinciri meraklıları, Ethereum Vakfı’nın, kripto sahnesinin önde gelen akıllı sözleşme platformu için Dencun’un ötesinde daha fazla yükseltme ve yenilikle dolu heyecan verici bir yol haritasına sahip olduğunu bilmekten mutluluk duyacaktır. Bunlar arasında, ölçeklenebilirlik ve güvenliğin sınırlarını zorlamaya devam edecek olan durumsuz istemciler ve “durumsuz Ethereum” yer almaktadır.

Dencun yükseltmesi uygulandıkça ortaya çıkacak dalgalanmadan faydalanmak için Ether al-sat işlemleri yapmayı mı düşünüyorsunuz? Daha fazla bilgi için ETH işlem çiftlerimize ve ETH coin fiyat sayfamıza göz atın. Alternatif olarak, birçok trader tarafından ETH fiyatının yükselişini tetikleyecek diğer büyük potansiyel katalizör olarak görülen spot ETH ETF’leri hakkında da bilgi edinebilirsiniz.

Ethereum Dencun Yükseltmesi Hakkında SSS

Ethereum Dencun Yükseltmesi Güvenli Midir?

Evet, titiz testler ve güvenlik önlemleri yalnızca yetkili doğrulayıcıların veri bloblarına erişebilmesini sağlar. Dencun yükseltmesi, Holešky testnette başarıyla uygulanmadan önce Goerli ve Sepolia testnetlerinde de çalıştırıldı.

Dencun Yükseltmesi Mevcut Ether Sahiplerini Nasıl Etkileyecek?

Bu yükseltme daha iyi kullanıcı deneyimleri ve daha güvenli bir protokol sağlamanın yanı sıra, Ethereum son kullanıcılarının bir yükseltmeye aktif olarak katılmalarını veya varlıklarını güvence altına almak için herhangi bir şey yapmalarını gerektirmez. Ethereum düğüm operatörlerinin yükseltmeye hazırlanmak için istemcilerini güncellemeleri gerekecektir.

Dencun Yükseltmesinin Potansiyel Riskleri Nelerdir?

Her büyük yükseltmede olduğu gibi, öngörülemeyen sorunların ortaya çıkma riski vardır. Bunlar arasında Ethereum ağı için istenmeyen gecikmeler ve ağ kesintileri yer almaktadır.

Ethereum Dencun Yükseltmesinden Sonra Sırada Ne Var?

Resmî Ethereum yol haritasına göre, Ethereum’un tam bir proje olarak kabul edilmeden önce geçmesi gereken dört aşama daha var. Bunlar arasında Surge, Verge, Purge ve Splurge’ün yanı sıra çeşitli tamamlayıcı yükseltmeler ve hata düzeltmeleri de yer alıyor.

Dencun Yükseltmesi ETH’nin Fiyatını Nasıl Etkileyecek?

Dencun yükseltmesi 13 Mart 2024’te uygulandığında, FOMO alıcıları “söylentileri alıp haberleri satan” traderlar ile rekabet edeceği için muhtemelen kısa vadeli dalgalanma olacaktır. Bununla birlikte, genel görüş, Ethereum Vakfı’nın Ethereum yol haritasını başarıyla yürütmesi sayesinde Dencun yükseltmesinin başarısının Ethereum’un uzun vadeli değerini olumlu yönde etkileyeceği yönündedir.