Cosmos ekosistemi, bağımsız blok zincirlerinden oluşan merkeziyetsiz bir ağdır. Bölgeler (Zones) olarak da adlandırılan Cosmos blok zincirleri paraleldir, birlikte çalışabilir ve yüksek oranda ölçeklenebilir. Bu nedenle Cosmos ekibi ekosistemi “Blok Zincirlerinin İnterneti” olarak adlandırıyor. Topluluğun Cosmos konusunda heyecanlı olmasının nedenlerinden biri de bu güçlü bağlantıdır.
Cosmos özelleştirilebilir ve açık kaynak kodludur. Bu özellikler, kullanıcıların ve geliştiricilerin ayrı Cosmos Bölgeleri arasındaki işlemleri ve protokolleri kolaylaştırmasını inanılmaz derecede basitleştirir. Ekosistemdeki tüm Bölgeler tamamen birlikte çalışabilir ve Cosmos Hub’a bağlıdır.
Cosmos Hub, tüm Cosmos ekosisteminin merkezî temelidir. Tüm Cosmos Bölgelerindeki durum ve işlemlerin kaydını yöneten bir hisse kanıtı (PoS) blok zinciridir. Peki, ATOM Nedir ve Neden Özeldir? ATOM, Cosmos Hub’ın yerel tokenidir ve işlemleri işlemek ve ağın güvenliğini sağlamak için gereklidir.
Milyonlarca blok zinciri kullanıcısı her gün farkında bile olmadan Cosmos blok zincirlerini kullanır. Cosmos Ekosistemi üzerine inşa edilen popüler zincirler arasında Binance Smart Chain, Cronos Chain ve Terra Chain sayılabilir.
TL;DR
Merkezinde Cosmos Hub bulunan ve yerel tokeni ATOM olan, “blok zincirlerinin internetini” oluşturan birlikte çalışabilir blok zincirleri veya “Bölgeler” içeren merkeziyetsiz bir ağdır.
Ölçeklenebilirlik ve birbirine bağlanabilirliğe odaklanarak farklı Bölgeler arasında kolay işlemleri ve protokolleri mümkün kılan özelleştirilebilir, açık kaynaklı teknoloji sunar.
Üç kavramsal katman (Uygulama, Konsensüs, Ağ Kurma) üzerine inşa edilmiştir ve yeni Bölgelerin kolayca geliştirilmesi ve devreye alınması için Cosmos SDK, IBC ve Tendermint BFT gibi araçları kullanır.
Cosmos Hub’da işlem ücretleri, stake ve yönetişim için kullanılır ve enflasyon oranı stake faaliyetlerine bağlı olarak dalgalanır.
Binance Smart Chain ve Cronos gibi popüler blok zincirlerini kapsar ve devam eden güncellemeler, planlanan genişletmeler ve sağlam ortaklıklar ile desteklenir.
Cosmos Nedir? Kısaca
Cosmos, Bölgeler adı verilen paralel, birlikte çalışabilir blok zincirlerinden oluşan bir ağdır.
Cosmos ağı, farklı Cosmos Bölgeleri arasında sorunsuz token geçişini kolaylaştırır.
Cosmos Hub, ağın odak noktası olarak çalışan bir PoS blok zinciridir.
ATOM, Cosmos Hub’ın yerel tokenidir ve stake, yönetişim ve gas ücretleri için kullanılır.
Binance Smart Chain ve Cronos gibi birçok yaygın zincir Cosmos Ekosistemi üzerine inşa edilmiştir
Cosmos Nasıl Çalışır?
Cosmos, geliştirme sürecini kolaylaştırmayı ve ekosistemdeki ağlar arasındaki bağlanabilirliği artırmayı amaçlar. Cosmos Bölgelerinin altyapısı sorunsuz geçiş ve iletişime olanak tanır ve üç kavramsal katman üzerine inşa edilmiştir:
Uygulama Katmanı: Bu katman, zincir üstü işlemlerin gerçekleştirilmesinden ve ağın durumunun korunmasından sorumludur.
Fikir Birliği Katmanı: Fikir birliği katmanı, anlaşma konularını ve yeni blokların üretimini ele alır.
Ağ Katmanı: Ağ katmanı Cosmos Hub Bölgeleri arasındaki iletişimle ilgilenir.
Bu üç katmanın temeli üzerine inşa edilen Cosmos Ekosistemi, güçlü bir dizi Açık Kaynak işlevinden yararlanır. Bu araçlar, geliştiricilerin Cosmos Bölgeleri arasında birlikte çalışabilen sağlam, özelleştirilebilir ve ölçeklenebilir uygulamalar tasarlamalarına olanak tanır. Bu esneklik, geliştiricilerin sevdikleri benzersiz bir Cosmos özelliğidir. Peki Cosmos Geliştirmeyi Bu Kadar Kolaylaştırmak İçin Ne Yapıyor ve Cosmos Nasıl Çalışıyor?
Cosmos Yazılım Geliştirme Kiti
Cosmos Yazılım Geliştirme Kiti (SDK), Cosmos Ekosistemindeki geliştiriciler için temel bir araçtır. Bölgelerin sıfırdan kodlanmasını gerektirmeden yeni Cosmos Bölgeleri geliştirilmesini ve devreye alınmasını kolaylaştırır. Cosmos SDK, bir blok zinciri şablonu gibi görülerek daha kolay anlaşılabilir.
Blok Zincirleri Arası İletişim Protokolü (IBC)
Tendermint BFT motoru, Cosmos bölgelerinin dikey olarak ölçeklenmesine ve kolayca devreye alınmasına izin verdiğine göre, bir sonraki önemli araç da Blok Zincirler Arası İletişim Protokolüdür. IBC, zincirlerin ekosisteme bağlı zincirlerden herhangi biriyle iletişim kurarak token ve veri aktarımı yapmasına izin veren bir mekanizmadır. Bu, bağlı zincirlerin mimarisinden bağımsız olarak gerçekleşir, yani farklı fikir birliği mekanizmalarına ve uygulamalarına sahip zincirler bilgiyi dönüştürebilir.
Tendermint Bizans Hata Toleransı
Tendermint BFT, yüksek performanslı bir PoS fikir birliği mekanizması çalıştırır. Bir saniyelik blok süresi ve anında kesinlik ile saniyede 10.000 işlem civarında bir işlem hacmine sahiptir.
ATOM Nedir ve Nerede Kullanılır?
ATOM, Cosmos Ekosisteminin yerel tokenidir. Peki ATOM ne için kullanılır? ATOM öncelikle gas ücretlerini ödemek ve Cosmos Hub’daki işlemleri gerçekleştirmek için gereklidir. Stake de edilebilen ATOM, ağ güvenliğini sağlamak ve stake ödülleri almak amacıyla Cosmos Hub’da bir doğrulayıcı düğümü çalıştırmak için kullanılabilir.
Cosmos ekosisteminin gelecekteki gelişimi ile ilgili yönetişim konularına katılmak için ATOM’a ihtiyaç duyulur. Kural olarak, daha büyük miktarlarda ATOM’a sahip olanlar, Cosmos ile ilgili teklifler üzerinde oylama yaparken daha fazla etkiye sahiptir.
Cosmos’un Geçmişi
Cosmos Ekosisteminin oluşturulmasına yönelik ilk fikir 2014 yılının başlarında ortaya çıktı. Kurucular Jae Kwon ve Ethan Buchman, birlikte çalışabilir ağlar oluşturmak için Tendermint fikir birliği modelini blok zinciri teknolojisine uygulama olanaklarından ilham aldılar.
İsviçreli Interchain Vakfı’nın desteği sayesinde Tendermint Inc, 2016 yılında Cosmos adını alan projeyi geliştirmeye devam edebildi.ATOM ICO’su 2017 yılında tamamlandı ve tüm tokenler 29 dakika gibi etkileyici bir sürede satıldı. Bu ilk finansman turu, Cosmos SDK ve IBC’nin gelişimini ilerletmeye devam etti. Cosmos Mainnet nihayet 13 Mart 2019’da kullanıma sunuldu. Cosmos ekosistemi, ağ üzerinde Binance Smartchain ve THORChain gibi birçok popüler blok zincirinin kullanıma sunulmasıyla kripto para endüstrisinde yaygın bir şekilde benimsendi.
ATOM Token Ekonomisi
ATOM, Cosmos Hub’ın yerel tokenidir. Mevcut dolaşımdaki arzı yaklaşık 285.000.000 tokendir ve maksimum toplam arz limiti yoktur.
Cosmos ekibi 2017 yılında üç ayrı erken finansman turu gerçekleştirdi ve toplam 17 milyon $ toplamayı başardı. Messari’ye göre, 236.198.958 ATOM tokeninden oluşan ilk arz aşağıdaki şekilde dağıtıldı:
Tendermint Inc %10 pay aldı.
Interchain Vakfı %10 pay aldı.
Stratejik ve erken benimseyenler %7,1 pay aldı.
Tohum turuna yatırımına katkıda bulunanlar %5 pay aldı.
Herkese açık ICO katılımcıları ise %67,9 pay aldı.
Cosmos ve ilk token dağıtımı konusunda ilginç olan şey, piyasa likiditesi veya topluluk için ATOM tokeninin ayrılmamış olmasıdır. Şu anda, ilk hak ediş programı tamamlanmış durumdadır. İlk dağıtımdan gelen tüm tokenlerin kilidi açılmış ve dolaşıma girişi tamamlanmıştır.
ATOM Nasıl Oluşturulur?
Cosmos Hub bir PoS mekanizması çalıştırdığından, yeni ATOM tokenleri Cosmos Ekosistemi aracılığıyla oluşturulur ve stake ödülleri yoluyla dağıtılır. Bunlar, ağın güvenliğini sağlayan ve zincir üzerindeki işlemleri işleyen doğrulayıcı düğümlere ödenir. ATOM’un maksimum arzı olmadığından ve sürekli olarak yeni tokenler çıkarıldığından, ATOM enflasyonist bir tokendir. Peki Cosmos’un Enflasyon Oranı Nedir?
ATOM tokenine atfedilen enflasyon oranı, ağda stake edilen ATOM tokenlerinin miktarına bağlı olarak dalgalanır. Stake edilen token oranı ne kadar yüksek olursa enflasyon oranı da o kadar düşük olur. Bu oran her blokta yeniden hesaplandığı için, bu dalgalanmalar ATOM’un enflasyon oranını standart hâle getirmeyi zorlaştırır. Genel olarak, ATOM’un enflasyon oranı, stake edilen tokenlerin sıklığına bağlı olarak %7-20 arasında seyretmektedir.
Cosmos’un Rakipleri Nelerdir ve Ona Kıyasla Nasıl Konumlanırlar?
Cosmos, merkezî ağı olan Cosmos Hub’ın ekosistemdeki en büyük blok zinciri olmaması bakımından benzersiz bir protokoldür. Polygon gibi diğer blok zincirleri de kendilerini “blok zincirlerinin interneti” olarak adlandırmış olsalar da Cosmos’un ağının genişliği ile gerçekten kıyaslanabilirler mi?
Cosmos’un içinde bulunduğu rekabet ortamını daha iyi anlamak için, Cosmos ile kendini “blok zincirlerinin interneti” olarak lanse eden diğer protokoller arasında kilitlenen toplam değer (TVL) ve piyasa değeri gibi ilgili istatistikleri karşılaştırabiliriz Örneğin, Aralık 2023’te Polygon’un piyasa değeri (yaklaşık 5,6 milyar $) ve TVL’si (yaklaşık 1,6 milyar $), aynı değerleri sırasıyla 2,5 milyar $ ve 310.000 $ olan Cosmos Hub’dan çok daha yüksekti. Bununla birlikte, Cosmos Ekosisteminde yerleşik olarak bulunan birlikte çalışabilir blok zincirleri hesaba katıldığında, Cosmos tüm rakiplerini açıkça geride bırakmaktadır.
Cosmos.network’e göre, Cosmos ekosisteminde kullanılan tüm blok zincirlerinin toplam piyasa değeri 50 milyar doların üzerindedir. Bu, Polygon’un piyasa değerinin dokuz katına yaklaşıyor ve küresel kripto para alanında bir blok zinciri platformu olarak Ethereum’dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Ancak, Mayıs 2022’deki meşhur çöküşünden önce ilk 10 kripto para birimi ve Cosmos ağındaki en büyük blok zincirleri arasında yer alan Terra Luna olayının ardından bu rakamın da büyük ölçüde azaldığını belirtmek gerekir.
Cosmos Ortaklıkları ve Yatırımcıları
Cosmos ekosistemi, dünya çapında önde gelen birçok firmanın sağlam kurumsal yatırımlarıyla desteklenmektedir. Cosmos’u destekleyen önemli yatırım şirketleri arasında 1Confirmation, Blocktree Capital, Outlier Ventures ve Dragonfly Capital bulunmaktadır. Bu deneyimli fonlar, Cosmos Ekibinin yeteneklerine rehberlik etmeye yardımcı olmuş ve kripto para sektöründeki büyümelerini desteklemiştir.
Cosmos Ekosisteminin sağladığı belki de en büyük ortaklık, Binance Smart Chain için temel olarak seçilmesidir. Binance Smart Chain, TVL açısından sektördeki en büyük ikinci blok zinciridir. BSC ekibi, blok zincirlerini geliştirirken Cosmos tarafından sağlanan mimariden etkilenmiş ve ağlarını kullanıma sunmak için en iyi seçenek olduğuna karar vermiştir.
Cosmos’un Güçlü ve Zayıf Yönleri, Fırsatları, Tehditleri
Cosmos’un Güçlü Yönleri
Cosmos Hub düşük gas ücretleri, anında işlem kesinliği ve saniyede yaklaşık 10.000 işleme ulaşan etkileyici bir işlem hacmi avantajından yararlanmaktadır. Cosmos Hub, kendi başına etkileyici bir ağ olmasının yanı sıra, Tendermint BFT ve Cosmos SDK tarafından sağlanan altyapı sayesinde yeni projelerin Cosmos Ekosistemi üzerinde kendi zincirlerini kolayca başlatmalarına olanak tanır.
Cosmos’un Zayıf Yönleri
Cosmos’un stake ödülleri dalgalı bir oranda seyretme eğiliminde olsa da ATOM tokenlerinin uzun süreler boyunca yüksek bir enflasyon oranında (%20) yayılması riski bulunur. Ayrıca, bu enflasyonla mücadele etmek için Ethereum ve Polygon’un EIP 1559 fonksiyonu gibi deflasyonist yakma mekanizmaları mevcut değildir.
Cosmos’un Fırsatları
Cosmos Ekosistemi ve mimarisi, geniş kapsamlı büyüme ve ortaklık fırsatlarına imkân tanır. Giderek daha fazla şirket Web3 endüstrisine girmeye çalışırken, Cosmos mevcut işletmelere yardımcı olmak için mükemmel bir konuma sahiptir. Yeni şirketler, Cosmos Ekosistemini kullanarak, kendi blok zincirlerini kolayca başlatabilir ve blok zinciri teknolojisiyle hızla ölçeklenebilir. Bu, birçok işletmenin Cosmos hakkında sevdiği kullanımlardan biridir.
Cosmos’un Tehditleri
Cosmos üzerine inşa edilen blok zincirlerinin ve yerel tokenlerin birçoğu henüz popüler kripto para borsalarında mevcut değildir. Bu, bu tokenlerden bazılarını elde etmenin tek yolunun ATOM satın almak ve Cosmos Hub üzerinden köprü kurmak olduğu anlamına gelir. Bu projeler ve tokenler büyüdükçe popüler borsalarda işlem göreceklerdir. Böylece ATOM gerekliliği ortadan kalkacaktır. Bu bağlamda, bazıları Cosmos’un kendi başarısının kurbanı olabileceğine inanıyor. Peki, Cosmos bu tehdide karşı koymak için ne yapıyor?
Neyse ki bu sorun, önceki projelerin başarısını gördükten sonra yeni projelerini Cosmos üzerinde inşa etmek isteyenlerin sürekli akını ile çözülebilir. Bu yeni zincirler, Cosmos’ta başlatılan eski projelerin yerini alacak ve ATOM tokenine yepyeni bir kullanım getirecektir.
Cosmos Yol Haritası
Cosmos Ekosisteminin bu kadar hızlı büyümesi, birçok kişinin Cosmos’un bundan sonra ne yapacağını sormasına neden oldu. Cosmos yol haritasına göre uygulanacak bir sonraki güncelleme, v8-Rho yükseltmesinin devreye alınması şeklinde olacaktır.
Bu güncelleme Cosmos Hub, Cosmos SDK ve IBC’ye aşağıdakiler de dâhil olmak üzere pek çok yeni özellik getirecektir:
Çoklu imzalı izne dayalı olmayan üst düzey hesaplar
Meta işlemler
Yönetişim modülünde iyileştirmeler
IBC aktarım teşviki
Cosmos güncellemeleri, haberler, öne çıkanlar
Cosmos, uygulamaların kendi blok zincirlerini hızla oluşturmasına ve geliştirmesine olanak tanıyan teknolojisi sayesinde kripto para endüstrisinde büyük ilgi gördü. Birçok proje, Ethereum’daki yüksek gas ücretleri ve ölçeklenebilirlik nedeniyle platformlarını ve hizmetlerini daha erişilebilir ağlara taşımak istiyor.
Cosmos’un kurucusu Jae Kwon, ATOM’un enflasyonunu %10 ile sınırlamayı amaçlayan çekişmeli bir yönetişim teklifinin (Teklif 848) ardından Cosmos ağının çatallanmasını önerdi. Enflasyonu yaklaşık %14’ten %10’a düşürmeyi ve aynı zamanda stake ödüllerini azaltmayı amaçlayan bu teklif kıl payı kabul edildi ancak Kwon’un itirazıyla karşılaştı.
Kwon, mevcut yönetişim sisteminin yerine geçecek ve Cosmos grubu içindeki boşluğu dolduracak AtomOne adlı bir çatal geliştirmeyi düşünüyor.
Ekosistemin büyümesinde çeşitli ilerlemeler kaydedildi. Her ikisi de Cosmos platformuna dayanan Umee ve Osmosis, Cosmos sistemi içinde DeFi’yi destekleyebilecek “DeFi Hub”ı oluşturmak için bir araya geldi. Merkeziyetsiz finans alanında önemli bir isim olan dYdX Borsası, Cosmos teknolojisinin DeFi projelerinde giderek daha fazla kabul gördüğünü ima ederek, yakında çıkacak Cosmos tabanlı ağ için kendi kaynak kodunu kamuoyuna açıkladı.
Cosmos’un gelişimine büyük katkı sağlayan Interchain Vakfı (ICF), 2024 yılında ekosistem desteği için 26,4 milyon dolar ayırmayı planlıyor. Bu rakam 2023’te ayrılan 40 milyon dolardan daha düşük olsa da Interchain Stack’in en iyi şekilde çalışmasını sağlamaya yönelik olacaktır. Toplam bütçenin 3 milyon doları Cosmos’un Bizans Hata Toleranslı Motoru CometBFT’ye; 4,5 milyon doları Cosmos SDK’ya ve 7,5 milyon doları da blok zincirleri arası iletişim protokolüne (IBC) ayrılacaktır
Cosmos ve Polkadot: Birlikte Çalışabilirlik Yarışı
Cosmos ve Polkadot, ağlar arasında birlikte çalışabilirlik ve iletişime odaklanan en iyi iki kripto para projesidir. Polkadot daha büyük ve daha tanınmış olsa da dYdX göçü gibi son olaylar pek çok insanın Cosmos ile ilgilenmeye başlamasına neden oldu. Bu Projeler Nasıl Karşılaştırılabilir?
Cosmos, 2014 yılının başlarında Jae Kwon tarafından kuruldu. Kwon, dünyanın önde gelen bilgisayar bilimleri programlarından birini yürüten Cornell Üniversitesi’den bilgisayar bilimleri lisans derecesine sahiptir. Polkadot ise Gavin Wood tarafından kurulmuştur. Ethereum’un kurucu ortaklarından biri olan Wood, Solidity programlama dilinin icat edilmesine yardımcı olmuştur ve York Üniversitesi’nden insan-bilgisayar arayüzü alanında doktora derecesine sahiptir.
Polkadot, kendi yetki kanıtı mekanizması ile birleştirilmiş bir PoS fikir birliği modeli kullanır. Bu sayede, Polkadot’un ana zinciri olan aktarım zinciri saniyede 1.000 adede kadar işlem yapabilmekte ve şu anda 100’e kadar parachain’e destek sağlayabilmektedir.
Buna karşılık Cosmos Hub, Tendermint BFT PoS modeli ile desteklenmekte ve saniyede 10.000’e kadar işlemi başarıyla gerçekleştirebilmektedir. Şu anda ağda maksimum sınır olmaksızın 49 Cosmos Bölgesi bulunmaktadır. Birçok kişi bunun Cosmos Ekosistemine Polkadot’un yapabileceğinin ötesinde ölçeklendirme için daha fazla alan ve fırsat verdiğine inanıyor.
Ayrıca, Polkadot parachain’lerinin düzgün çalışması için Polkadot’un ana aktarım zincirine takılmaları ve onun temel mimarisine bağımlı olmaları gerekir. Bu, merkezî Polkadot sisteminde bir hata olması durumunda parachain’lerde performansın etkilenebileceği anlamına gelir.
Öte yandan, Cosmos Bölgeleri birbirinden bağımsız olarak çalışır. Bu sayede, ekosistemdeki bir Bölgenin hata ve tıkanıklık yaşaması durumunda, alternatif bölgelerin ağ performansını bundan etkilenmez.
Sonuç
Genellikle “blok zincirlerinin interneti” olarak adlandırılan Cosmos, “Bölgeler” adı verilen bağımsız, birlikte çalışabilir blok zincirlerinden oluşan dönüştürücü bir ağdır. Bu ekosistemin merkezinde, yönetişim ve işlemler için kendi yerel tokeni olan ATOM’u kullanan Cosmos Hub yer alır.
Cosmos, kullanıcıların ve geliştiricilerin protokolleri kolayca özelleştirmeleri ve entegre etmeleri için merkeziyetsiz bir çerçeve sağlayarak Bölgeler arasında sorunsuz takaslara olanak tanır. Cosmos’u benzersiz kılan, Cosmos SDK ve IBC gibi araçlarla desteklenen açık kaynaklı platformu ve katmanlı yapısıdır (Uygulama, Fikir Birliği, Ağ Oluşturma). Bu da kolay ölçeklendirmeye ve yeni Bölgelerin oluşturulmasına izin verir. Bir PoS blok zinciri tüm bunları destekler.
Binance Smart Chain ve Cosmos ağının bir parçası olan Cronos gibi popüler zincirler, ağın yaygın olarak benimsenmesini ve gelecekteki büyüme potansiyelini vurgulamaktadır.
SSS
Cosmos’un Kurucusu Kimdir?
Cosmos projesi ilk olarak 2014 yılında Jae Kwon ve Ethan Buchman tarafından kurulmuştur. Kwon ve Buchman Tendermint’te ortak olarak çalışmışlardı ve aldıkları ilhamla fikirlerini blok zinciri teknolojisine uygulamaya karar verdiler. Devrim niteliğindeki Bizans Hata Toleransı motoru ve Blok Zincirleri Arası İletişim Protokolü, tüm Cosmos ekosisteminin temelini oluşturmaktadır.
Cosmos Neden Benzersizdir?
Cosmos bağımsız, paralel ve tamamen birlikte çalışabilir blok zincirlerinden oluşan ve sürekli genişleyen bir ekosistem inşa etmektedir. Bu zincirler Bölgeler olarak adlandırılır ve sektörde yeni başlayan projelerin daha büyük, yerleşik zincirlerde ağ payı için diğer protokollerle rekabet etmek yerine kendi blok zincirlerini çalıştırmalarına olanak tanır.
ATOM ile Ne Yapabilirim?
ATOM, Cosmos Hub’ın yerel tokenidir. Cosmos Hub, Cosmos Ekosistemindeki merkezî blok zinciridir. ATOM, ağdaki gas ücretlerini ödemek için kullanılır ve ödül kazanmak için bir doğrulayıcıya stake edilebilir. Ayrıca sahiplerine Cosmos yönetişim tekliflerinde oy kullanma hakkı verir.
