Merkeziyetsiz finansın (DeFi) ortaya çıkışı, Web3 ve al-sat işlemleri alanında yeni araçlar ve fırsatlar yarattı. Merkeziyetsiz bir likidite protokolü olan Synthetix buna iyi bir örnektir. Synthetix, kısaca vadeli işlemler yapmayı desteklemektedir. Protokol, altın ve petrol gibi varlıkları tokenleştirerek söz konusu varlıkların elde tutulmadan Ethereum blok zinciri üzerinde alınıp satılabilmesini sağlamaktadır.
Synthetix, synth olarak bilinen varlıklarla merkeziyetsiz vadeli işlemler yapılabilmesi için likidite oluşturulmasını ve bu varlıkların kullanılabilirliğini kolaylaştıran çeşitli kaynaklar sunmaktadır. 2018’de kullanıma sunulmasından bu yana önemli ölçüde geliştirilen protokol, bugün de vadeli işlemler traderlarının tercih ettiği cazip seçenekler arasında yer alıyor.
Synthetix protokolünün kökenleri, gelişimi ve çalışma prensipleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için makalemizi okumaya devam edin.
Synthetix Nedir?
Synthetix, sentetik varlıkların oluşturulmasını ve alınıp satılmasını sağlayan merkeziyetsiz bir protokoldür. Bu varlıklar arasında Bitcoin gibi kriptolar, USD gibi itibari para birimleri ve hatta altın ve gümüş gibi emtialar yer almaktadır. Bu varlıklar synth olarak adlandırılmakta ve Ethereum üzerinde ERC-20 tokenleri olarak yayımlanmaktadır.
Kullanıcılar, çeşitli varlıkların fiyatını takip eden synth’ler ile dayanak varlığı ellerinde tutmadan al-sat işlemi yapabilir ve kazanç elde edebilirler. Bu, Ethereum üzerinde çok çeşitli varlıkları daha kolay ve basit bir şekilde alıp satabilmenize olanak tanır. Synthetic’in kendi uygulaması bulunmamaktadır. Bunun yerine, diğer DeFi uygulamalarının üzerinde geliştirme yapmak için kullanabileceği synth’ler için likidite sağlar. Bir synth oluşturulduktan sonra, bu synth ile çoğu merkeziyetsiz borsada al-sat işlemi yapabilirsiniz.
Synthetix’in Arka Planı
Önceki Havven adıyla ilk coin arzı (ICO) yoluyla 30 milyon dolar topladıktan sonra Synthetix, 2018 yılında kullanıma sunulmuştur. ICO’dan kısa bir süre sonra protokolün adı Synthetix olarak değiştirilmiştir. Daha önce Avustralya kripto ödeme platformu Blueshyft’te çalışan Kain Warwick tarafından kurulmuştur. Warwick ayrıca Blockchain Australia’da danışma konseyi üyesiydi.
Justin Moses ve Clinton Ennis de Synthetix’in çekirdek ekibinde yer almaktadır. Moses, CTO olarak görev yapmakta olup daha önce MongoDB’de Mühendislik Direktörü olarak büyük ölçekli veritabanlarının dağıtımını yönetiyordu. Ennis, Synthetix’in kıdemli mimarı olup JPMorgan Chase’den katılmıştır.
Başlangıçta Synthetix, sentetik varlıkların al-sat işlemlerinin gerçekleştirilebileceği bir merkeziyetsiz borsa oluşturmak istiyordu. Ancak kuruluş, sentetik vadeli işlemler ve likidite yaratma sorununun daha büyük bir zorluk olduğunu fark ederek bu alanda çözüm sunmaya karar verdi. Böylece kuruluşun odağı DApp’lere likidite sağlamaya yöneldi ve bu da yeniden markalaşmayla sonuçlandı. Bu değişim, Synthetix’in hâlihazırda geliştirmiş olduğu akıllı sözleşmelerin üzerinde geliştirme yapmasına olanak sağladı.
Ne var ki piyasadaki ilk beş yılın ardından şirketin büyümesiyle birlikte daha fazla zorluk ortaya çıkmaya başladı. Böylece 2023 yılının mart ayında, kullanıcı taleplerini daha iyi karşılamak için sıfırdan oluşturulan, Synthetix’in en son iterasyonu olan Synthetix v3 duyuruldu. V3 sürümü daha çok DeFi vadeli işlemler için bir likidite katmanı olmaya ve zincirler arası işlevselliği mümkün kılmaya odaklanmaktadır.
Synthetix’in Çalışma Biçimi
Ethereum ve Optimism üzerindeki Synthetix, synth’ler aracılığıyla sentetik varlıklar ve sürekli swap sözleşmeleri için likidite sağlamaktadır. Synth’lerle herkes al-sat yapabilir. Örneğin birisi altını Ethereum üzerinde alınıp satılabilir bir varlık hâline getirmek isterse, elinde hiç altın bulundurmadan altını tokenleştirebilir. Synth’lerin işlevini yerine getirmesi için iki ana bileşen gereklidir.
1. Teminat
Synth oluşturmak için dayanak varlığa ihtiyacınız yoktur. Ancak dayanak varlığı destekleyecek başka bir varlığa sahip olmanız gerekir. Bu noktada projenin yerel tokeni SNX devreye girer. Synth mint etmek için varlığın değerinin %650’si kadar SNX stake edilmelidir. Örneğin 1 BTC değerinde bir synth mint etmek istiyorsanız, 6,5 BTC değerinde SNX stake etmeniz gerekir.
2. Fiyat Bilgisi
Synth’ler, küresel olarak borsalarda işlem gören varlıkların fiyatlarını takip eder. Bu nedenle synth’lerin gerçek zamanlı olarak doğru bilgileri aktarmaları gerekir. Synthetix bu bilgileri Chainlink gibi merkeziyetsiz oracle ağlarından elde etmektedir. Chainlink, dünya çapında çeşitli varlıkların gerçek zamanlı olarak fiyat takiplerini gerçekleştirmektedir. Synthetix bu bilgiyi kaynak alarak protokolün synth’lerine uygular.
Bu yazının yazıldığı tarih itibarıyla, dört synth kategorisi mevcuttur. Her kategori farklı bir varlık türünü temsil etmektedir.
Kripto: Kripto synth kategorisi, sBTC ve sXMR gibi 36 kripto para biriminin kullanılabildiği en kapsamlı kategoridir.
Forex: sUSD, sEUR ve sJPY dâhil olmak üzere yedi forex para birimi desteklenmektedir.
Hisse Senetleri: Bu yazının yazıldığı esnada sFTE, sNIKKEI ve sTSLA olmak üzere üç hisse senedi synth’i mevcuttur.
Emtialar: sXAU, sXAG ve xOIL sırasıyla altın, gümüş ve petrolü temsil eden emtia synth’leridir.
Kısacası Synthetix, varlıkların likiditelerini yöneterek ve fiyat bilgilerini oracle ağlarından sağlayarak merkeziyetsiz sentetik varlıkların oluşturulmasını mümkün kılmaktadır.
Synthetix Ekosistemi
Synthetix’in kendi borsası yoktur. Synth’ler, çoğu merkeziyetsiz borsada alınıp satılabilen ERC-20 tokenleridir. Kullanıcılar, Kwenta ve Polynomial gibi bir DEX üzerinde, kullanılabilir olan synth’lerle 50x’e kadar kaldıraçlı işlem yapabilirler. Dahası synth’leri Curve havuzlarına yatırıp likidite sağlayarak kazanç elde etmeniz de mümkündür.
ABD dolarının fiyatını takip eden bir synth olan sUSD, şu anda çeşitli uygulamalar için bir sabit coin olarak kullanılıyor. USDT veya USDC gibi en yaygın sabit coinlerden daha az popülerdir. dHedge, Synthetix üzerine inşa edilmiş merkeziyetsiz bir varlık yönetimi platformudur. dHedge üzerinde sUSD kullanarak sentetik varlık pozisyonlarınızı yönetebilir ve al-sat işlemi yapabilirsiniz.
Bir diğer ilginç entegrasyon ise merkeziyetsiz bir spor tahmin platformu olan Overtime Markets’tır. Overtime Markets, sabit coin olarak USDT ve USDC’nin yanı sıra sUSD’yi de desteklemektedir. Synthetix, alınıp satılabilir varlıklar oluşturmanın yanı sıra geniş bir uygulama yelpazesi oluşturulmasına da olanak sağlamıştır.
SNX’in Token Ekonomisi ve Dağıtımı
SNX tokeni, birkaç özel satış ve halka açık bir satış turunun ardından 2018 yılında kullanıma sunulmuştur. Tohum turu yatırımında 250 bin dolar, ön satışlarda 610 bin dolar, özel satışlarda 23,42 milyon dolar ve halka açık satışlarda 5,3 milyon dolar toplanmıştır. Token kullanıma sunulduktan sonra proje 2020 yılında 12 milyon dolar daha yatırım toplamıştır.
SNX lansmanı döneminde aşağıdaki şekilde tahsis edilmiştir:
%60’ı, SNX token satışlarına katılan yatırımcılara,
%20’si ekip ve danışmanlara,
%12’si artık faaliyet göstermeyen Synthetix Vakfı’na.
%5’i, Synthetix’in 2019’da 3,8 milyon dolar elde ettiği ortaklıklara,
%3’ü pazarlama ve teşviklere.
Enflasyonist bir token olarak kullanıma sunulan SNX, 2023 yılının aralık ayında en yüksek arzına ulaşmıştır. Bunu takiben, yeni SNX tokenlerinin mint edilmesini durdurarak SNX’i deflasyonist bir varlık hâline getirmek için SIP-2043 önerisi oylanarak uygulamaya konuldu. Synthetix, hâlâ stake edenlerin synth oluşturmasını ve onlara likidite sağlamasını gerektirmektedir. Bununla birlikte stakerları SNX stake etmeye devam etmeye teşvik etmek amacıyla bazı değişiklikler de gerçekleştirilmiştir:
Stakerlar herhangi bir ücret veya faiz ödemeden ücretsiz sUSD borç alabilirler. Alınan borçlar ihtiyaca göre al-sat ya da yield farming (getiri toplama) için kullanılabiliyor. SNX’nin kazanç elde edilmesini mümkün kılan stake mekanizmasının devam etmesi planlanmaktadır.
Kullanıcılar tarafından harcanan gas ücretlerinin bir kısmı stake edenlere dağıtılmaktadır.
Ücretlerin bir kısmı da arzın azaltılması amacıyla SNX tokenlerinin satın alınması ve yakılmasına ayrılır.
SNX Nasıl Satın Alınır?
Popüler bir kripto para birimi olan SNX, birçok büyük borsada listelenmektedir. OKX’te, uygulama veya web sitesi üzerinden nasıl SNX satın alabileceğinizi öğrenmek için yazımızı okumaya devam edin.
OKX’te SNX Satın Alma
1. Adım: Bir OKX hesabı oluşturun.
2. Adım: Doğrulamayı tamamlayıp giriş yaptıktan sonra artık SNX satın alabilirsiniz. Hesabınızda bir miktar USDT tutmanız gerekir. Tercih ettiğiniz ödeme yöntemini kullanarak token satın almak için USDT yatırabilir veya OKX’te Hızlı Kripto Satın Al özelliğini kullanabilirsiniz.
3. Adım: Ana gezinti çubuğundaki “Al-Sat” bölümüne gidin ve “Spot” seçeneğine tıklayın. Daha sonra sol üstteki arama çubuğuna “SNX” yazın ve “SNX/USDT” çiftini seçin.
4. Adım: Burada SNX’in güncel alış ve satış fiyatını görebilirsiniz. Tercihinize bağlı olarak bir limit veya piyasa emri verin. Koşullar yerine getirildiğinde emir gerçekleştirilecek ve SNX tokenleri OKX hesabınıza ulaşacaktır. Bir piyasa emri gerçekleştirerek SNX’i güncel piyasa değerinden hemen satın alabilirsiniz.
OKX Mobil Uygulamamızda SNX Satın Alma
OKX mobil uygulamasında, sadece birkaç dokunuşla hızlı ve kolay bir şekilde SNX satın alabilirsiniz.
1. Adım: Cihazınıza göre iOS veya Android için OKX mobil uygulamasını indirin.
2. Adım: OKX hesabınıza giriş yapın. Henüz bir hesabınız yoksa, “Kaydolun” seçeneğine dokunup adımları izleyin.
3. Adım: Kaydolduktan sonra artık SNX satın alabilirsiniz. Ancak, satın almak için hesabınızda USDT bulunması gereklidir. Zaten USDT’niz varsa “Varlıklar” sekmesine gidip yatırma işlemi yapabilirsiniz. USDT’niz yoksa, uygulama üzerinden “Hızlı Kripto Satın Al” sayfası üzerinden satın alabilirsiniz.
4. Adım: Gezinti çubuğunda “Al-Sat” seçeneğini seçin. Ardından sol üstteki işlem çiftlerine dokunun ve “SNX” yazın. Daha sonra “Spot İşlemler” bölümünde “SNX/USDT” seçeneğini seçin.
5. Adım: Dilediğiniz miktarı ve fiyatı girerek bir limit emri verin. Emir gerçekleştirildiğinde, SNX tokenleri OKX Web3 Cüzdanınıza aktarılacaktır. Ayrıca uygulama üzerinden anında gerçekleşecek bir piyasa emri de verebilirsiniz.
Synthetix’in Avantajları ve Sınırlamaları
Artıları:
Dayanak varlıkları tutma zorunluluğu olmaksızın sentetik varlıkların oluşturulmasını mümkün kılar.
Chainlink gibi oracle ağlarından elde edilen fiyat bilgileri bile tamamen merkeziyetsizdir.
SNX deflasyonisttir ve uzun vadeli stake edenler potansiyel olarak daha iyi kazançlar elde edebilirler.
Eksileri:
Mevcut sentetik varlıkların sınırlı olduğunu düşünenler de vardır.
Yeni synth’ler oluşturmak için %650 kadar yüksek bir SNX teminatı gereklidir.
Bazı kullanıcılar Synthetix’in kullanımını karmaşık bulmaktadır çünkü hem al-sat yapmak hem de sabitlenmenin korunması diğer DeFi platformlarına kıyasla daha zor olabilmektedir.
Sonuç
Sentetik varlıkların oluşturulmasını ve al-sat işlemlerini mümkün kılan Synthetix, DeFi alanında bir öncü olarak ortaya çıkmıştır. Teknoloji, kripto dışı varlıkları da dâhil ederek kripto traderlara kazanç elde etmeleri için yeni fırsatlar sağlamıştır. Synthetic, teminat ve oracle’ları bir araya getirerek herhangi bir merkeziyetsiz borsada alınıp satılabilen sentetik varlıklar için likidite oluşturur.
Bugün artık köklü bir teknoloji olan Synthetix hâlâ gelişmeye devam etmektedir. Tokeni SNX artık enflasyonist değildir ve protokolü Synthetix V3 ise yakın zamanda yeni baştan yazılmıştır. Her ne kadar sunduğu sentetik varlıkların yetersizliği ve yalnızca iki zincirde kullanılabilir olması nedeniyle Synthetix’in sınırlı olduğunu düşünenler olsa da birçok kişi DeFi ekosistemi geliştikçe bu teknolojinin daha da gelişeceğini öngörmektedir.
© 2023 OKX. Bu makalenin tamamı çoğaltılabilir, dağıtılabilir veya bu kullanımın ticari olmaması koşuluyla makaleden 100 kelime veya altında alıntı yapılarak kullanılabilir. Makalenin tamamının herhangi bir şekilde çoğaltılması veya dağıtılmasın halinde şu ibareye açıkça yer verilmesi gereklidir: “Bu makalenin telif hakkı © 2023 OKX’e aittir ve izin alınarak kullanılmıştır.” Alıntılarda ise makalenin adı belirtilmeli ve makaleye atıfta bulunmalıdır; örneğin “Makale Adı, [varsa yazar adı], © 2023 OKX.” Bu makaleden herhangi bir şekilde türetilen çalışmalara veya makalenin başka şekilde kullanılmasına izin verilmez.
